Efnan Atmaca – Bu yıl sekizinci yaşını kutlayan DasDas dönemi “Ayna” isimli oyunla açtı. İngiliz muharrir Sam Holcroft’un geçen yıl Londra’da prömiyerini yapan ve eleştirmenlerle seyircileri tıpkı hayranlıkta birleştiren oyunu adalet, özgürlük, başkaldırı, toplumsal uyanış üzere pek çok kıymetli hususa parmak basıp tartışma açıyor. Oyunun genç muharriri “Ayna”yı 2011’de Kuzey Kore’ye yaptığı bir seyahatten ilhamla kaleme alıyor. Oyunda ayrıyeten Holcroft’un 2013-2015 ortasında Beyrut’a gittiğinde tanıdığı Lübnan ve Suriye’den müelliflerden da izler var. “Ayna” düğün sahnesiyle başlıyor. Bu düğün aslında sahnelenecek oyun için bir kamuflaj. Herkes kendini olabildiğince inançta hissedince perde açılıyor. Pek çok sert çatışmaya girdikten sonra ordudan ayrılıp tamircilik yapmaya başlayan Adem birinci oyununu yazıp yaşadığı ülkenin Kültür Bakanlığı’na yolluyor. Zira o ülkede oyunların sahnelenmesi, sanatsal aktifliklerin yapılması için bakanlıktan müsaade ya da resmi deyişle takviye koşul. Her ne kadar onlara Sansür Ofisi dense de…
Adem yaşadığı mahallede neler olup bittiğini, oradaki insanları yazmış oyununda. Zorluklar, düşkünler, isyan var metinde. Bakanlığın bu husustaki görevlisi Çelik Bey, Adem’in oyunundan etkileniyor fakat çekinceleri oluyor zira gereğince cesaretlendirici, umut dolu değil metin. Bilakis isyana teşvik ediyor. Lakin bir yandan da uygun bir muharrir bulduğunun farkında. Münasebetiyle birkaç müdahaleyle kusursuz bir oyun çıkarabileceğini düşünüyor Adem’in. Daha evvel de yapmış bunu. Ulusal oyun müellifi Bax’ı o keşfetmiş. Onun yönlendirmeleriyle Bax’ın yazdıkları her sahnede alkışa doymuyor. Çelik Bey’in yardımcısı eski bayan asker de kümeye katılınca her şey hazır oluyor.
Gerçekler eğilip bükülebilir
Çelik Bey’in istediği verilen çabayı taçlandırmak, halkı gaza getirmek ya da resmi deyişle onurlandırmak. Pekala ya gerçekler? Onlar eğilip bükülebilir, kıymetli olan devletin yaşaması! Lakin elbette özgür düşünebilen beşerler epey her an, her şey değişebilir. Güç olsa da duvarlarda çatlaklar açılır, gün gelir kendini dev aynasında görenler uzunluk aynasında ‘boylarının ölçülerini’ alırlar. En azından umudumuz bu yönde!
Oyunda seyirci kendini her tarafı aynalarla kaplı bir salonda hissediyor. Bugünün dünyasında ne varsa aynalarda karşısına çıkıyor ve dahası kendini ne yapıp ne yapmadığını görerek izliyor. İlham Yazar’ın yönettiği oyunda Aytek Şayan, Barış Gönenen, Begüm Akkaya, Uğur Uzunel ve Serhat Barış rol alıyorlar. Bu güçlü metnin hakkını veren performanslar ortaya koyuyorlar. Gönenen, Bax’la sert bir yüzleşmeye çağırırken Uzunel, Adem’in kişiliğinde unutmamanın lanetine ortak ediyor seyirciyi. Akkaya ile Şayan ise hem düğümü atan hem de çözenler olarak karşımıza çıkıyor.
“Kendi kural kitabımı yazdım”
Oyunun müellifi Sam Holcroft’a dört yıl evvel otizm teşhisi konuyor. Teşhis, Holcroft’un dünyaya nasıl ahenk sağladığının kilidini açmasına yardımcı oluyor. Bir söyleşisinde yazar “İnsanların nasıl davrandığını izledim ve bunu bir bilim üzere inceledim. Tahlil ediyordum, modüllere ayırıyordum ve nasıl davranmam gerektiği konusunda kendime bir model oluşturmaya çalışıyordum. Herkesin benim sahip olmadığım bir kural kitabı varmış üzere hissettim. Bu yüzden kendiminkini yazdım” diyor.