AA muhabirinin yaptığı derlemeye nazaran, tüketici ve gerçek bölüm üzere bölümlerin genel ekonomik duruma ait beklentisini ortaya koyan endeksler, yılın ikinci yarısında müspet seyrederken, bu periyotta enflasyon beklentilerinde de gerileme görüldü.
Martta eşik kıymet olan 100 düzeyini gören ekonomik itimat endeksi, takip eden aylarda düşüş gösterirken ağustosta 93,1’e kadar geriledi. Ağustostan sonra toparlanan endeks, ekimde 98 düzeyine çıktı. Böylelikle endeks 5 ayın en yüksek düzeyini görmüş oldu.
Tüketici itimat endeksi ise temmuzda yılın en düşük düzeyi olan 75,9’u görmesinin akabinde yükselmeye başladı. Takip eden aylarda sistemli artış kaydeden tüketici inanç endeksi, ekimde 80,6’ya ulaşarak, 16 ayın en yüksek düzeyine çıktı.
Bu yıla 102,9 düzeyinden başlayan gerçek kesim inanç endeksi de ağustosta 98’e kadar geriledi. Takip eden aylarda tekrar yükselişe geçen endeks, ekimde 102,2’ye ulaşarak, 5 ayın en yüksek düzeyine ulaştı.
Hizmet bölümü itimat endeksi de bu yıl dalgalı bir seyir izledi. Endeks ekimde 4 ayın en yüksek düzeyi olan 114,2’yi gördü.
Enflasyon beklentileri de geriliyor
Öte yandan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan “Sektörel Enflasyon Beklentileri”ne nazaran, ekimde 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa iştirakçileri, gerçek dal ve hane halkı için geriledi.
Piyasa iştirakçileri için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi Ekim 2023’te yüzde 45,28 ile son yılların en yüksek düzeyini görmüştü. Bu tarihten sonra düşüşe geçen beklenti, bu yılın ekim ayında yüzde 27,44’e kadar indi.
Reel dal için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi Kasım 2022’de yüzde 70,1 ile tepe yapmıştı. Bu tarihten sonra dalgalı seyir izleyerek gerileyen endeks, bu yılın ekim ayında yüzde 49,5 ile son 15 ayın en düşük düzeyini gördü.
Diğer iki beklentiye nazaran aylarca daha yüksek seyir izleyen hane halkı için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi de Ağustos 2023’te 88,27’yi görmüştü. Takip eden aylarda dalgalı seyirle düşüş eğiliminde hareket eden hane halkı enflasyon beklentisi ekimde 67,23 ile 2,5 yılın en düşük düzeyine indi.
“Makro bilgilerdeki düzgünleşme enflasyonda kalıcı düşüşü hızlandıracak”
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, AA muhabirine, gelecek 12 aylık periyoda ait üç kesitin enflasyon beklentisinin Ağustos 2023’ten itibaren birkaç aylık istisna dışında daima düşüş eğiliminde olduğunu söyledi.
Ekonomi idaresinin tabiriyle rasyonel siyasetlere dönüşün yavaş olsa da enflasyon beklentilerinin aşağı taraflı ivmelenmesini sağladığını belirten Şener, “Son devirde cari açık, bütçe istikrarı ve işsizlik üzere temel makro bilgilerdeki olumlu seyir aslında enflasyon eğilimini de müspet istikamette etkilemektedir. Makro bilgilerdeki güzelleşme Merkez Bankasının rezervlerindeki artışla birlikte enflasyonun süreklilik arz edecek formda istikametini aşağıya çevirdiğinin göstergesidir.” dedi.
Makro bilgilerdeki güzelleşmenin enflasyonun kalıcı olarak düşmesini hızlandıracak bir öge olduğunu vurgulayan Şener, şunları kaydetti:
“Gerek portföy gerekse direkt yabancı sermaye yatırımlarındaki artış, ülke risk primindeki gerileme, kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımları ve Gri Liste’den çıkmış olmamız da enflasyonla çabanın şiddetli lakin başarılı olacağının işaretleridir. Makro datalar süratle güzelleşirken enflasyon beklentilerinin çok yavaş düzelmeye başlaması bilhassa Türkiye üzere ülkelerde enflasyonun kalıcı izler bıraktığının göstergesidir. Enflasyon eylül ayı prestijiyle yıllık yüzde 49,38’e gerilemesine karşın enflasyon beklentilerinin aşağı ivmelenmesine karşın hala yüksek olduğu görülmektedir. Toplumun hafızasında dirençli bir enflasyon beklentisine karşın Ağustos 2023’ten beri daima beklentinin geriliyor olması önümüzdeki devir bu beklentinin ve beraberinde de enflasyonun daha da düşeceğinin işaretidir. Gerek para siyaseti yoluyla ve gerekse makro siyasetleri yoluyla enflasyonla kararlılıkla gayret ediliyor olması, bu kararlılığın önümüzdeki periyotta sabırla devam ettirilmesi halinde enflasyondaki düşüş daha da sürat kazanacaktır.”
Şener, fahiş fiyat artışları ve maliyetlerin üzerinde otomatik fiyatlandırmalarla daha aktif çaba edilmesi ve kur üzerinden gelecek baskının da son bir yıldır olduğu üzere minimum seviyede tutulması durumunda hem enflasyon hem de beklentisinin düşmeye devam edeceğini söyledi.
Ekim bilgilerine nazaran ekonomik itimat endeksinin yükselişine devam ettiğine dikkati çeken Şener, endeksin eşik kıymete epeyce yakın seyrettiğini bildirdi.
Şener, Avrupa Birliği’nde ekim prestijiyle 96 düzeyinde gerçekleşen ekonomik itimat endeksinin Türkiye’de son 5 ayın en yüksek düzeyine çıktığını vurguladı.
Ekonomik inanç endeksindeki yükselişin, iktisadın geleceğiyle ilgili genel beklentiyi müspet hale getirdiğini belirten Şener, birebir periyotta gerçek kesim itimat endeksi, hizmet kesimi inanç endeksi ve perakende ticaret kesimi itimat endeksinin 100 eşik bedelinin epeyce üzerinde olmasının da bölümlerin mevcut ve gelecek periyoda ait optimist olduklarının göstergesi olduğunu tabir etti.
Şener, ayrıyeten tüketici inanç endeksinde yer alan gelecek 12 aylık devirde genel ekonomik durum beklentisinin artıyor olmasının da ıstıraplar yaşansa da tüketicilerin gelecek yıla ait beklentilerinin olumlu tarafta olduğuna işaret ettiğini kelamlarına ekledi.