Avdagiç, Oda’nın Kasım ayı Meclis toplantısında dünyadaki ve Türkiye’deki ekonomik gelişmelerle ilgili değerlendirmelerini paylaştı. Avdagiç, Türk endüstrinin katma bedel odaklı dönüşümü emeliyle emek ağır dallar için bir dönüşüm planı hazırlanması ve bu müddet içinde de istihdam kaybını önleyecek takviyelerin güçlendirilmesinin ehemmiyet taşıdığını söyledi.
Şekib Avdagiç, “Enflasyonla çabada elbette yalnızca iç talebin baskılanması yetmez. Potansiyel enflasyonist tesiri yüksek alanlarda üretimi destekleyecek finansal düzenekleri da harekete geçirmeliyiz. Buna paralel olarak verimlilik artırıcı teşvik ve dayanakları de günün şartlarına nazaran tekrar tasarlamalıyız” dedi.
İleri teknolojili yabancı sermaye yatırımlarına cömert teşvikler sağlama vaktinin geldiğini belirten Avdagiç, “Doğrudan yabancı yatırım çekmek için mevcut teşvik sistemini bütünsel bir yaklaşımla gözden geçirmeli, yatırımın niteliğine, büyüklüğüne ve stratejik ehemmiyetine nazaran uzun devirli vergi teşvikleri sağlamalıyız. Bu kapsamda ayrıyeten teknoloji transferine sürat kazandıracak siyasetleri yine tasarlamalı ve Teknoloji Transferini Hızlandırma Fonu Türkiye Projesi’ni fonksiyonel biçimde hayata geçirmeliyiz. Bu nevi önlemlerle Türkiye’nin Trump’ın dünya iktisadında oluşturacağı korumacılık ve ticaret savaşları ile daha da zorlaşacak süreci muvaffakiyetle geride bırakacağına inanıyorum” tabirlerini kullandı.
“Dünya sübvansiyon savaşlarına doğru gidiyor”
İTO Başkanı Şekib Avdagiç, “ABD’de Donald Trump’ın kazandığı seçim sonrasındaki gelişmelerin dünyanın yeni korumacılığın sonucu olarak bir ‘sübvansiyon savaşları’na gerçek gittiğini gösterdiğini vurguladı Avdagiç, “Nihayetinde tüm bu sübvansiyonlar yalnızca global iktisada ziyan vermekle kalmayacak, birebir vakitte gelişmiş ve gelişen ya da fakir ekonomiler ortasındaki uçurumu daha da derinleştirecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Avdagiç, yeniden ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın ikinci periyodunda uygulaması beklenen siyasetlerin global iktisatta de derin tesirleri olacağına dikkati çekti.
Avdagiç, “Trump’ın verdiği kelamların bir kısmını hayata geçirmesi halinde bile ‘maliye siyasetleri, enflasyon, ekonomik büyüme ve faiz oranları’ üzerinde oluşturacağı baskı, dünyanın her ülkesinde hissedilecek” dedi.
“Yeni ve daha şiddetli ticaret savaşları bekleniyor”
Trump’ın ajandasında 2 değerli başlık bulunduğuna dikkati çeken Şekib Avdagiç, “İçeride vergi indirimleri ve ithalatta yüksek gümrük vergilerinin istikamet vereceği daha katı korumacılık bulunuyor. Tıpkı halde yeni ve daha şiddetli ticaret savaşlarının başlaması, Rusya ile uzun yıllardır savaşı sürdüren Ukrayna’ya takviyenin çekilmesi, global güvenlik ve jeopolitik gerginliklerin seyrinin değişmesi bekleniyor” formunda konuştu.
Avdagiç, şunları söyledi: “Beklentilerle ilgili daha spesifik bir örnek vereyim. Hangi ülkeden geldiğine bakılmaksızın; ithal eserlerin tamamına yüzde 10’luk genel tarife ve Çin’den yapılan ithalata yüzde 60’lık tarife dahil olmak üzere konulacak ek vergiler, muhtemelen global çapta tesiri en fazla hissedilen araçlar olacak. Global ticaretin önünde değerli bir bariyer oluşturabilecek bu vergiler, büyümeyi ve kamu maliyesini de önemli ölçüde baskılama riski taşıyor. Vergilerin ABD’de enflasyonu artırması ve FED’in de daha sıkı para siyasetiyle cevap vermesi sonucu da olabilir. Doları güçlü tutacak bu durum, kuşkusuz bilhassa sermaye açığı bulunan ekonomiler için de dilek edilmeyen yeni bir risk tablosuna işaret ediyor.”
“Yeni global konjonktür, üretim deseni düşük teknolojili ekonomileri sarsabilir”
Avdagiç, şöyle devam etti: “Yeni global konjonktür, üretim deseni düşük teknolojili harcı alem mallardan oluşan ekonomileri çok daha şiddetli sarsabilir. Araba pazarındaki süratli değişim bunun örneği. İleri teknolojili üretimin kısa mühlet içinde orta ve düşük teknolojili üretim üzerinde ne ölçüde büyük yıkımlara yol açabileceğine daima birlikte şahit oluyoruz. Elektrikli araba pazarında bir numaraya yükselen Çin ile rekabet edemeyen çok sayıda Avrupalı marka, birbiri gerisine fabrika kapatma ve üretimi kısma yoluna gitti ve tabir yerindeyse adeta havlu attı. Avrupa otomotiv endüstrisinin kıymetli tedarik merkezlerinden biri pozisyonundaki Türkiye’nin durumunu, bu örnek gelişmeler paralelinde ciddiyetle ele almak zorundayız. Çünkü Türkiye’nin otomotiv ihracatının yüzde 80,50’si AB’ye yapılıyor.”
İTO Başkanı Avdagiç, küresel gelişmeler ışığında Türkiye iktisadına bakıldığında Enflasyonla Gayret Programı’nın iktisat üzerindeki kısıtlayıcı lakin süreksiz olduğunu düşündükleri tesirlerinin belirginleşmeye başladığını söyledi.
Avdagiç, “Bir yandan iç talebin kısılması, öteki yandan dış pazarlarda ekonomik aktivitenin yavaşlaması hem üretim hem de ihracat üzerindeki baskıyı artırıyor. Yatırım eğilimi zayıf seyrederken, bilhassa emek ağır kimi kesimlerde de rekabet gücü giderek zayıflıyor. Sanayi üretimimiz Eylül’de aylık bazda sonlu da olsa bir toparlanma kaydetti, lakin yıllık bazda daralma sürüyor. 10 aylık ihracat yüzde 3,2 oranında artarak 216,4 milyar dolara yükseldi. İthalat ise yüzde 7,2 daraldı ve 282 milyar dolara geriledi. Mevcut trendin sürmesi halinde 2024 yılı ihracatının 264-265 milyar dolar, ithalatın 343-344 milyar dolar, dış ticaret açığının da yüzde 25 düşüşle 80 milyar doların altında gerçekleşmesini bekliyoruz” dedi.
“Kararlılık ve sabır enflasyonla gayretin en değerli silahı”
Şekib Avdagiç, enflasyon tarafında ise TÜFE’nin aylık bazda yüzde 2,88 artış kaydettiğini, yüksek bazın tesiriyle düşüşünü sürdüren yıllık enflasyonun ise yüzde 48,58’e indiğini ve Temmuz 2023’ten bu yana en düşük düzeyine gerilediğini hatırlatarak, şunları söyledi: “Enflasyondaki düşüş suratının yavaşlaması, dezenflasyon sürecinin uzayabileceğini gündeme getirdi. Gerçekten Merkez Bankası, enflasyon iddialarını üst taraflı revize etti. TCMB 2024 sonu için yüzde 38 olan enflasyon orta nokta iddiasını yüzde 44’e yükseltti. 2025 yılı varsayımını de yüzde 14’ten 7 puanlık artışla yüzde 21’e çıkardı. Biliyoruz ki, kararlılık ve sabır enflasyonla uğraşın en değerli silahı. Fedakarlıklarımızın karşılığını almak için sürecin tamamlanmasına odaklanmalı ve eksiklik görülen alanlarda tahkimatı hızla güçlendirmeliyiz.”
Avdagiç, kritik geçiş periyodunda, zayıf iç talep şartlarını da dikkate alarak ihracatın finansmanına daha güçlü dayanak sağlanmasının yerinde olacağını, teşviklerin aktifliğini artırmak ve maksat kesimlerde rekabet gücünü korumak için selektif dayanaklara yönelmenin yanlışsız bir yaklaşım olacağını kaydetti.