Deprem ülkesi olduğumuz gerçeğini hatırlatan Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarının üzerinden iki yıl bile geçmedi. Yaşanan zelzelelerde resmi sayılara nazaran 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti, 107 bin 213 kişi de yaralandı.
Kamu Harcamalarını İzleme Platformu (KAHİP), 6 Şubat zelzelesi öncesi ve sonrası büyükşehir belediyelerinin afete yönelik bütçelerini mercek altına alan kapsamlı raporunu yayınladı. 30 büyükşehir belediyesinin 2022-2024 periyodundaki afet bütçelerini karşılaştıran rapor, lokal idarelerin afetlere ne ölçüde hazırlıklı olduğunu somut bilgilerle gözler önüne seriyor.
“Belediyelerin afet bütçelerinde önemli farklılıklar bulunuyor”
Rapora nazaran, afet bütçelerinde önemli farklılıklar bulunuyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2024 yılında bütçesinin %8’ini afet için ayırarak bu alanda öne çıkarken, kimi büyükşehir belediyelerinde afet bütçelerinin toplam bütçeye oranı %1’in altında kalıyor. Bilhassa sarsıntı riski yüksek olan bölgelerde bütçe artışlarının beklenmesine karşın, birçok belediyede bu oranın düştüğü dikkat çekiyor.
Afet bütçesine ayrılan oran çok düşük
Rapor, büyükşehir belediyeleri ve su-kanalizasyon yönetimlerinin bütçelerini kıymetlendirerek, 2022 yılında toplam bütçelerinin yalnızca %3,42’sini afetlerle ilgili maksatlara ayırdıklarını, bu oranın 2023 yılı için % 3,10 olarak bütçelendiğini ve 2024 yılında ise bütçeden % 3,22 oranında hisse ayrıldığını gösteriyor ve bunun çok düşük bir oran olduğunu belirtiyor.
Yerel belediyeler risk azaltmaya kâfi kaynak ayırmıyor
Raporda ayrıyeten, büyükşehir belediyelerinin afet bütçelerinin dağılımına da yer veriliyor. Risk azaltma ve müdahale bütçeleri farklı başka incelendiğinde, mahallî idarelerin daha çok müdahaleye yönelik harcamalara yük verdiği, risk azaltmaya ise kâfi kaynağın ayrılmadığı belirtiliyor. Ayrıyeten, lokal idarelerin risk azaltmaya ayırdıkları bütçenin neredeyse yarısının kentsel dönüşüm ile ilgili olmasının rant emeline işaret edebileceği vurgulanıyor. Raporda, rant odaklı kentsel dönüşüm yaklaşımının terk edilmesi ve bölgenin coğrafik, kültürel ve sosyolojik özelliklerini dikkate alan etrafa hassas, güç tasarruflu, yeşil binalar ve dirençli kentler yaratılabilmesi için mahallî idarelerin bütçelerinin yetersiz olduğu ve Merkezi İdare ile mahallî yönetimler arasında iş birliği yaklaşımıyla ek bütçe yaratılmasının gereği vurgulanıyor.
KAHİP, bu raporla lokal idarelerin afet hazırlık süreçlerindeki eksikliklere dikkat çekmeyi ve kamuoyunu bu bahiste bilinçlendirmeyi amaçlıyor. Platform, tıpkı vakitte karar alıcılara yönelik somut tekliflerde bulunarak, afetlere hazırlığın ve risk azaltma çalışmalarının kıymetini vurguluyor.